''Marokko is geen puur islamitisch land''

buitenland
86
22 apr '08
Van de 250.000 joden die Marokko ooit telde, zijn er nu nog maar 2.500 à 5.000.

Mohammed V, de eerste koning van Marokko, wordt mogelijk als eerste Arabische heerser opgenomen in de rangen van de ‘righteous among the nations’ van holocaust-herinneringsinstituut Yad Vashem. Waarom?

“Marokko is geen puur islamitisch land.” Aldus Simon Lévy, directeur van het joodse museum in Casablanca. Al vóór de islamitische tijd waren er joden in Marokko. Vanaf de vijftiende eeuw vluchtten joden en moslims uit het christelijke Spanje naar Marokko. De taal van de religie was verschillend – Hebreeuws, Arabisch – maar in het dagelijks leven sprak iedereen het Marokkaans-Arabische dialect en/of Berbers, aldus Metronieuws.nl.

“Als iedereen met elkaar zou omgaan zoals islamitische Marokkanen met joodse Marokkanen omgingen, zou er wereldvrede zijn”, zegt een joodse Marokkaan in de mellah, de joodse wijk van Rabat. Bijna elke Marokkaanse stad heeft een mellah. “Arme joden woonden in de mellah, rijke erbuiten”, zegt Sami Kaspi van de Nederlandse stichting Maimon (Maimonides). Moslims kwamen in de mellah om spullen te verkopen of joodse vrienden te bezoeken. In joodse restaurants konden moslims koosjer eten. “Koosjer en halal, zo veel verschillen de spijswetten niet.” Joden hadden een eigen rol in de islamitische samenleving. Ze werden erkend als ‘volk van het boek’ – mensen die de goddelijke boodschap hadden gekregen. Tegenover het recht de eigen rechtspraak en riten te volgen stond een belastingplicht. Joodse handelaren vormden de brug tussen de gescheiden werelden van stad en platteland. Ook waren bepaalde ambachten, zoals goudsmid en kleermaker, het domein van joden.

Volgens Lévy hebben de Fransen (1912 – 1956) de joodse gemeenschap kapotgemaakt. “Ze hebben Fransoosjes van ons gemaakt.” Daar kwam bij dat van 1940 tot 1942 het pro-naziregime van Vichy heerste. Ook in Marokko werden anti-joodse wetten uitgevaardigd. Joden werden van school gestuurd, veel rijke joden moesten naar de mellah verhuizen en joods bezit moest worden aangegeven. “Mohammed V heeft de joden gered”, zegt Kaspi. De sprekendste anekdote, waarschijnlijk meer legende dan waarheid: het Franse regime kondigt aan dat er davidssterren komen voor de joden in Marokko. “Bestel er vijftig extra”, verzoekt Mohammed V. “Voor mij en mijn familie”. Mohammed V ondertekende onder druk van de Franse machthebbers weliswaar de anti-joodse wetten, maar deed zijn best om de uitvoering ervan te vertragen. Daarbij hielp de moslimbevolking. “Veel joods bezit is gered door moslims, die het tijdelijk op hun naam zetten en het zo voor confiscatie behoedden”, zegt Bouaziz.

Na de oorlog veranderde de situatie. Met de stichting van de staat Israël vertrokken 90.000 Marokkaanse joden. “Ze waren hun positie kwijtgeraakt”, zegt Lévy. “Het was niet moeilijk om ze over te halen tot vertrek.” De stichting van Israël vervreemdde de joodse bevolking van hun ‘moslimbroeders’. “De Arabische bevolking was solidair met de Palestijnen”, zegt Bouaziz. Er waren gewelddadige incidenten tegen joden. “Zionistische joden werden door andere Marokkanen als verraders gezien. Het volk had en heeft moeite onderscheid te maken tussen zionistisch en joods.”

Officieel was het Marokkaanse joden verboden te vertrekken. De eerste emigranten gingen in kleine bootjes de zee op, aangemoedigd door zionistische organisaties. De opkomst van het panarabisme in de jaren 60 en de boycot van joden in Marokko tijdens de zesdaagse oorlog van 1967 joegen de overgebleven joodse bevolking angst aan en veroorzaakten mede de tweede vertrekgolf. In tegenstelling tot zijn vader bood koning Hassan II de joden alle gelegenheid door bussen en boten ter beschikking te stellen.

Van de 250.000 joden die Marokko ooit telde, zijn er nu nog maar 2.500 à 5.000. De kleine joodse gemeenschappen die nog in Marokko zijn, proberen het Marokkaans-joodse erfgoed in stand te houden. “Voor het recht op herinnering en om de culturele diversiteit van het land te laten zien”, zegt Lévy. Niet alleen in Israël, maar ook in Frankrijk, Canada, Spanje en elders wonen joden uit Marokko. “Er zijn praktisch geen joden meer in Marokko, maar er zijn een miljoen Marokkaanse joden.”

© MAROKKO.NL 2008
joden marokko casablanca simon levy koning hassan ii
Log in met je MNL-ID
| wachtwoord vergeten?