Hoe vallen sociaal zwakkeren te verheffen als telkens hun religieuze identiteit wordt gekrenkt? De PvdA weigert stelling te nemen tegen het rechts-conservatieve populisme. De partij is de allochtone stem zo niet waard. Stem dus progressief, betoogt Mohammed Benzakour.
Het is rap gegaan. Kortgeleden nog stond Nederland te boek als een van de meest open westerse samenlevingen. De laatste jaren echter zijn de luiken hardhandig dichtgegooid.
De roep om liberaal pluralisme is verworden tot kleffe saamhorigheid, de stimulans tot maatschappelijke participatie is omgeslagen in gedwongen conformisme, en onderwijl zwaait de vox populi de scepter in Den Haag. Zo radicaal als vijftig jaar geleden de overgang werd gemaakt van een kleingeestige, bijbelse natie naar een progressief, vrijzinnig land, zo radicaal is de stemming de laatste jaren teruggedraaid. Illustratief is het feit dat van alle westerse landen Nederland het hoogst scoort (51 procent) in zijn negativiteit jegens moslims – hoger dan Engeland (14 procent) en de Verenigde Staten (22 procent), die beide getroffen zijn door terroristische aanslagen (bron: Pew Research Center).
Aan deze 'closing of the Dutch mind' liggen hoofdzakelijk electorale motieven ten grondslag, welke hun wortels vinden in vaak opgeklopte angsten en vijandbeelden. Den Haag en Hilversum, krant en lezer, tv en kijker, website en internetter - er ontspinnen zich riskante wisselwerkingen. Hoe onstuitbaar de Telegrafisering is van de samenleving, werd onlangs nog bekrachtigd door de toetreding van Wakker Nederland en PowNed tot het bestel. Waarom horen we zo weinig weerwoord tegenover de volksmenners van de burgerlijke verongelijktheid?
Neem de recente Den Uyl-lezing. Daarin sprak PvdA-partijleider Wouter Bos dan eindelijk zijn mea culpa uit over de doodlopende koers van de Derde Weg en het inherente marktdenken. Voor dit ontwaken verdient Bos een pluim. Niettemin liet hij een kans liggen. Waarom niet meteen afgerekend met het rechts-conservatieve populisme dat politiek en debat al zo lang bemorst?Vergeetachtigheid? Hoe dan ook een fikse misser, zo vlak voor de verkiezingen. Want in het gevecht om 'de allochtone stem' - dit is niet de muezzin die bij het ochtendgloren tot het gebed oproept – staat veel op het spel. Tien procent van de stedelingen is van niet-westerse afkomst. In Amsterdam, Rotterdam en Den Haag ligt het percentage zelfs 3 keer zo hoog en vormt de jeugd her en der al een forse meerderheid. De allochtone stem is voor de grote partijen van strategisch belang in de slag om de macht in de steden. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen in 2006 won de PvdA deze slag glorieus, waarmee de sociaal-democraten hun oude machtspositie in de steden heroverden.
Maar reeds de volgende dag kregen het trouwe allochtone electoraat en zijn kandidaten in plaats van een dankbetuiging een koude douche. Toen de winsten geteld waren, haastte Bos zich te excuseren dat de PvdA beslist ‘geen allochtonenpartij’ is en dat de volgende keer meer op 'kwaliteit' moest worden gelet. Een voorbode op wat ging komen.