Dit was een van de vragen die centraal stond tijdens de ISIS-conferentie (Interuniversity Research School for Islam Studies) gehouden op de VU op 16 april in Amsterdam.
De conferentie bleek ook getroffen door het IJslandse as. Shaheen Sardar Ali die een lezing zou houden over islamitische wetgeving in een geglobaliseerde wereld was op weg naar Amsterdam gestrand op een Engels vliegveld. Ruud Peters, bijzonder hoogleraar Recht en Islam, verving haar met een lezing over de vraag of de sharia en in het bijzonder het islamitische strafrecht verenigbaar is met mensenrechten.
Het woord sharia draagt in Nederland een negatieve lading. Toen een aantal jaren geleden toenmalig minister van Justitie Donner zei dat als 2/3 van de mensen in Nederland een sharia wil, dat Nederland dan ook een sharia zou krijgen, ontlokte dit hevige en emotionele reacties vanuit de samenleving. Eenzelfde reactie veroorzaakte een uitspraak van Tariq Ramadan, filosoof en islamoloog, toen hij een moratorium bepleitte op het doodstenigen. In Nederland legde men deze uitspraak uit als een impliciete goedkeuring van steniging terwijl Ramadan juist met deze stop de strafmaatregel ter discussie wilde stellen. Het woord sharia, zo wil Peters maar zeggen, brengt vele Nederlanders op hun achterste benen en wordt geassocieerd met middeleeuwse praktijken. Terwijl voor vele moslims de sharia juist progressie betekent, waardigheid en als een manier wordt gezien om de samenleving in het gareel te houden. Dit grote verschil in perceptie over de betekenis van sharia staat een debat tussen Oost en West over mensenrechten in de weg. Het wijzen op mensenrechten, ziet een deel van de moslimwereld zelfs als een poging van de christelijke wereld om de moslimsamenlevingen te verzwakken.
Straf en berouw
Hoe middeleeuws is de sharia? Peters probeert dit beeld te nuanceren door uit te leggen hoe het islamitische strafrecht werkt op de verschillende leefgebieden. Zo worden er verschillende strafbare daden onderscheiden op het terrein van bijvoorbeeld de Koranvoorschriften zoals diefstal, afgoderij, ontrouw en het gebruik van alcohol (hadd of hudud). Hiervoor bestaan vaste straffen zoals 100 stok- of zweepslagen bij overspel of als uiterste het afhakken van een hand bij diefstal. Van deze straf kan afgeweken worden als de dader berouw toont. Er bestaan strafbare daden gepleegd tegen leven (moord) en lichaam. De bijbehorende straffen variëren van oog om oog, tand om tand (eerwraak bijvoorbeeld), maar een private oplossing is ook mogelijk. Tot slot zijn er specifieke straffen.