De voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties Kofi Annan legt per 31 augustus zijn taken neer als speciale gezant voor Syrië. Dat heeft hij donderdag bekendgemaakt. Annan kreeg zijn mandaat in februari van de VN en de Arabische Liga, maar wil dat niet verlengd zien als het eind deze maand verloopt. Op een op het laatste moment aangekondigde persconferentie zei Annan zijn gezantschap te hebben aanvaard op een moment dat het nog leek dat de internationale gemeenschap onder aanvoering van de VN-Veiligheidsraad een einde kon bewerkstelligen aan het geweld in Syrië en een periode van politieke transitie in gang kon brengen.
Maar keer op keer liet de Raad merken niet in staat te zijn de vredesmissie te kunnen steunen. Met name de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad, Rusland, China, Groot Brittannië, Frankrijk en de Verenigde Staten, maakten een succesvolle afronding van de missie onmogelijk door elkaar voortdurend tegen de haren in te strijken, aldus Annan. "Toen het Syrische volk hard hulp nodig had, schoven de leden van de Veiligheidsraad elkaar de zwarte piet toe", zei Annan.
"Het is voor mij en voor ieder ander onmogelijk er bij de Syrische regering of de oppositie op aan te dringen stappen te nemen om een politiek proces op gang te brengen." Annan wees er fijntjes op dat het zespuntenplan voor vrede in Syrië, dat al vlug zijn naam kreeg, in feite het plan van de Veiligheidsraad is. Omdat die verzuimde zich vierkant achter hem op te stellen kon de Syrische regering van president Bashar Assad volgens Annan ongestraft iedere concessie weigeren, en de oppositie steeds gewelddadiger optreden.
Het zespuntenplan had 'vroeger of later' tot het vertrek van Assad geleid, schatte Annan in. Maar donderdag zei de scheidende gezant met zoveel woorden dat 'president Bashar al-Assad zijn ambt moet neerleggen'. Hij drukte zich niet eerder zo klip en klaar uit. De Britse premier David Cameron greep het vertrek en de bittere woorden van Assad aan om te pleiten voor een strenger optreden tegen Damascus. De huidige aanpak blijkt immers mislukt, stelde Cameron. ''We moeten er wat druk achter zetten."
Maar Rusland voelt daar nog altijd weinig voor. De Russische VN-gezant Vitali Tsjoerkin is blij dat secretaris-generaal Ban Ki-moon op zoek is naar een opvolger voor Annan. Het spijtige vertrek van de gezant is volgens Aleksej Poesjkov, die het Doema-commissie voor buitenlandse zaken voorzit, te wijten aan het Westen. Dat koos de kant van de Syrische oppositie, stelt Poesjkov.
Annan sloot niet uit dat Ban iemand vindt die bereid is het stokje van hem over te nemen. "De wereld zit vol met zotten als ik, dus kijk niet vreemd op als iemand anders de taak op zich neemt", aldus de zwaar teleurgestelde diplomaat.
Ban liet in een reactie weten het besluit van Annan te betreuren. Hij is inmiddels met de Arabische Liga in gesprek over een opvolger.