Heeft terreurchef Belmokhtar bloed geproefd?

buitenland
5
22 jan '13
Volgens de media is Belmokhtar de nieuwe Bin Laden. Maar wie is hij eigenlijk?

Voor de buitenwereld is Moktar Belmoktar het brein achter de grootschalige en bloedige gijzelingsactie op een aardgasinstallatie in het oosten van Algerije. Nadat de stofwolken van de dagenlange bevrijdingsoperatie door het Algerijnse leger waren opgetrokken werden 81 doden geteld, onder wie een groot aantal gegijzelde buitenlanders. Tot deze week stond Belmokhtar in de Sahara echter nog te boek als een van de pragmatische en minder wrede commandanten van een splinter van Al-Qaida in de Islamitische Maghreb (AQIM).

Is hij uitgegroeid tot een internationale terrorist die het brute geweld niet schuwt of verliep de gijzelingsactie in Algerije anders dan de bedoeling was? Belmokhtar, een Algerijn van in de 40, brak niet lang geleden los van AQIM om zijn eigen terreurtak op te richten. AQIM hield zich het afgelopen decennium voornamelijk bezig met de ontvoering van diplomaten, hulpverleners, artsen en toeristen. Belmokhtar pakte dit métier op.

Maar hoewel zijn gijzelaars vaak maanden in afzondering en onder voortdurende dreiging van executie werden vastgehouden heeft zijn groepering nooit daadwerkelijk een gijzelaar gedood, zeggen verscheidene ingevoerden, onder wie onderhandelaars, koeriers, diplomaten en veiligheidsdeskundigen. De enige bekende uitzondering vormde de dood van twee Fransen in 2011, die in Niger door strijders van Belmokhtar werden ontvoerd.

Beiden werden gedood toen het Franse leger hen probeerde te redden. Het is echter onbekend of zij omkwamen door vuur van Franse militairen of dat zij door hun gijzelnemers werden geëxecuteerd. Diezelfde onduidelijkheid hangt rond de gijzelingsactie in Algerije. Het is de vraag of de uitkomst anders was geweest als het Algerijnse leger niet of omzichtiger had geopereerd.

Volgens deskundigen geeft Belmoktar er de voorkeur aan gijzelaars te ruilen voor geld. Inlichtingenbedrijf Stratfor schat het bedrag dat de beweging ontvangt voor een Europeaan op zo'n 2,2 miljoen euro. Met het geld wordt de terreurleider in de gelegenheid gesteld zijn cel te financieren en te moderniseren. Deze pragmatische kant staat in schril contrast met de terreurleider Abou Zeid, die in 2010 een Brit liet onthoofden en een Fransman van 78 jaar liet doden als vergelding voor een bevrijdingspoging die zes van Zeids strijders het leven kostte.

"Als je ontvoerd wordt door Belmokhtar blijf je waarschijnlijk in leven - en dat kun je niet zeggen van Abou Zeid: alle gijzelaars die tussen 2006 en 2012 omkwamen zijn gedood door Abou Zeid", zegt de Canadese VN-diplomaat Robert Fowler, die in 2008 door Belmokhtar in Niger werd ontvoerd. "Ik zou hem geen 'nobele wilde' willen noemen. Maar ik denk wel dat zijn denkproces minder beïnvloed wordt door ideologie."

Tot december waren beide commandanten emirs van hun eigen 'katiba', of brigade, in AQIM. Hoewel beiden afkomstig zijn uit het zuiden van Algerije, hebben ze de immense wetteloze woestijn in het noorden van Mali als hun werkterrein gekozen. De ontvoering van talloze Fransen, Canadezen, Spanjaarden, Zwitsers, Duitsers, Britten en Italianen heeft ze tientallen miljoenen euro's opgeleverd.

Dat ook Belmokhtar niet terugdeinst voor het begaan van wreedheden blijkt na een blik op zijn cv. Tot vorige week liep zijn loopbaan vrijwel gelijk aan die van Abou Zeid. Net als Abou Zeid sloot Belmokhtar zich in de jaren negentig aan bij de Gewapende Islamitische Groep (GIA), een Algerijnse extremistische organisatie die door de toenmalige seculiere regering in de ban werd gedaan.

Belmokhtar trad vervolgens toe tot de GSPC, een afsplitsing van de GIA die zich bezighield met zelfmoordaanslagen op Algerijnse regeringsdoelen. Toen deze groepering zich in 2006 aansloot bij Al-Qaida en zijn naam veranderde in AQIM kwamen Abou Zeid en Belmokhtar elk aan het hoofd van een brigade te staan. Belmokhtar zegt in de jaren negentig te zijn getraind in terreurkampen in Afghanistan, waaronder een trainingskamp van Osama bin Laden.

Daar zou hij een oog hebben verloren en de bijnaam 'Laaouar', Arabisch voor Eénoog, hebben gekregen. Volgens de Amerikaanse onderzoeksgroep Jamestown Foundation werd hij de liaison tussen Al-Qaida en AQIM. Vanaf het begin waren er tekenen dat Belmokhtar geen voorstander was van het geweld dat door de GIA, de GSPC en later AQIM werd gebruikt, omdat er te vaak burgerslachtoffers zouden vallen.

In december raakte Belmokhtar in onmin met Abou Zeid en splitste hij zich af van AQIM om een eigen netwerk, 'De Gemaskerde Brigade', te beginnen. Volgens zijn metgezel Oumar Ould Hamaha streeft hij naar de oprichting van een de hele Sahara omvattende organisatie, die, in tegenstelling tot AQIM, zich niet zou beperken tot de Maghreb, de landen in Noord-Afrika.
 
Ongeveer gelijktijdig met de oprichting van de nieuwe beweging stemde de VN-Veiligheidsraad in met een militaire interventie in Noord-Mali om het gebied te heroveren op radicale rebellengroepen. Frankrijk opende op 11 januari vanuit de lucht de aanval en bestookte onder meer een trainingskamp, wapendepots en een basis van de strijders van Belmokhtar. Hamaha reageerde woest en zei dat hiermee een wereldwijde 'jihad' is begonnen.

Enkele dagen later bestormden gewapende mannen met tulbanden een aardgasinstallatie in het verre oosten van Algerije. Ze zeiden van de groep van Belmokhtar te zijn en gijzelden honderden mensen. Belmokhtar dreigde met de executie van tientallen gijzelaars als Frankrijk zijn militaire operatie in Mali niet zou stoppen.

Wat er zou zijn gebeurd als de Algerijnse regering had besloten tot onderhandelingen zal nooit duidelijk worden. De regering besloot tot ingrijpen en stuurde helikopters die de installatie zwaar onder vuur namen. Vier dagen lang duurde de strijd, die aan 81 mensen, onder wie ook tientallen opstandelingen, het leven kostte.

Heb je hulp nodig?
113 Zelfmoordpreventie
Bel 113
24/7 bereikbaar (www.113.nl)
© Novum 2013
belmoktar
algerije
al-qaida
aqim
gijzeling
Log in met je MNL-ID
| wachtwoord vergeten?