Syriëtop cruciaal: wat staat er op het spel?

buitenland
0
22 jan '14
De belangrijkste diplomaten van de wereld benadrukken het belang van de conferentie voor vrede in Syrië die woensdag in Montreux van start is gegaan.

Tegelijk proberen ze de verwachtingen te temperen. De door het Westen gesteunde Syrische oppositie en de afgevaardigden van de Syrische president Bashar Assad hebben nimmer daadwerkelijk met elkaar om de tafel gezeten en het is onduidelijk hoe graag beide kampen een einde aan de burgeroorlog willen. Hieronder een blik op de doelstellingen van de deelnemers aan de conferentie en de manier waarop die zich kunnen ontvouwen. 

WAT STAAT ER OP HET SPEL?  Door de gevechten in Syrië zijn meer dan honderddertigduizend mensen om het leven gekomen en miljoenen op de vlucht geslagen. De vluchtelingen bevinden zich zowel in kampen in buurlanden als in Syrië zelf. De economie van het land is verwoest en bommen en geweervuur hebben de eens bloeiende steden in puin gelegd. De opstand begon in maart 2011 en Syrië heeft sindsdien continu met geweld te kampen gehad. 

Het contrast met Alpenstad Montreux kon niet groter zijn: Zwitserland heeft zich sinds 1815, toen het tot neutraal terrein werd verklaard, niet in internationale conflicten gemengd. Intussen gaat het geweld in Syrië door. Dinsdag voerde het regeringsleger in het hele land luchtaanvallen uit. Bij de dodelijkste aanval, in Aleppo, kwamen zeker tien mensen om het leven. 

De meer dan twee miljoen Syrische vluchtelingen hebben weinig vertrouwen in een goede afloop en willen niet schikken met Assad. "Wij hebben ons vertrouwen in de internationale gemeenschap verloren", zegt Ibraheem Qaddah, een voormalige rebellenstrijder met een geamputeerde arm die nu in Zaatari zit, een vluchtelingenkamp in Jordanië. "We hebben veel familieleden en vrienden verloren in de strijd en we hebben Syrië verloren. Wij zitten niet te wachten op verzoening met Bashar Assad." 

NIEUWE LEIDERS? DAT IS ONWAARSCHIJNLIJK  De door het Westen gesteunde Syrische Nationale Coalitie wil een overgangsregering die Assad vervangt. Zij weet zich daarin gesteund door de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry, die woensdag in Montreux verkondigde dat Assad geen onderdeel zal uitmaken van een potentiële overgangsregering. Dinsdag besloot de coalitie uiteindelijk om deel te nemen aan de vredesconferentie met als doel een overgangsregering met volledige uitvoerende macht te vormen en 'waaraan moordenaars en criminelen niet deelnemen'. 

Dat is ook het doel van de vredesconferentie, zoals dat in juni in voorbereidende gesprekken tussen internationale afgevaardigden is bepaald. Maar Assad, wiens militairen de afgelopen tijd enkele belangrijke overwinningen behaalden, wijst op de opkomst van de islamitische rebellen om het enthousiasme van het Westen voor de rebellen te temperen. Hij zegt niet van plan te zijn af te treden en wil juist door als president. 

Echter, door in te stemmen met gesprekken met de opstandelingen erkent Assad voor de eerste keer de oppositie die hij lange tijd heeft bespot en weggezet als terroristen en huurmoordenaars. 

STAAKT-HET-VUREN, AANVOER HUMANITAIRE HULP, GEVANGENENUITWISSELINGEN  "We moeten kleine stappen nemen", zei de Duitse minister van buitenlandse zaken Frank-Walter Steinmeier dinsdag in Parijs. Een definitief einde van de oorlog is waarschijnlijk niet mogelijk, maar kleinere doelstellingen kunnen wellicht wel worden behaald, aldus de minister. Vorige week stelde de Syrische regering een staakt-het-vuren in Aleppo en een gevangenenuitruil voor, maar de voorwaarden bleven vaag. 

De oppositie heeft de regering ervan beschuldigd beloften niet na te komen en noemt een staakt-het-vuren een poging om tijd te winnen. Ook zijn er twijfels of een staakt-het-vuren mogelijk is in een stad waar rebellen en regeringstroepen al maanden met elkaar in een felle strijd zijn verwikkeld. Gevangenuitwisselingen worden lastig: zonder een eensgezinde rebellenleiding lijkt het onmogelijk de gegevens van degenen die door de rebellen worden vastgehouden boven water te krijgen. 

En de regering van Assad maakt al jaren, zo niet tientallen jaren, gebruik van geheime gevangenissen. Dat sluit kleine uitwisselingen echter niet uit en - zoals Steinmeier zei - kleine stappen zijn het eerste doel. De aanvoer van humanitaire hulp zou een goed beginpunt kunnen vormen, maar nu de ene na de andere rebellenbrigade zich losmaakt van de Syrische Nationale Coalitie, is het onduidelijk hoe de steeds zwakker wordende groep de afspraken die ze maakt daadwerkelijk kan uitvoeren. 

De strijders moeten er bovendien van worden overtuigd de voorraden niet voor hun eigen troepen te gebruiken. 

HOE HET ZICH KAN ONTVOUWEN  De start van directe gesprekken tussen de oppositie en de regering staat gepland voor vrijdag. Persbureaus in Rusland, die samen met de Verenigde Staten de leiding hebben over de gesprekken, hebben gemeld dat de gesprekken vermoedelijk zeven tot tien dagen gaan duren, waarna een rustperiode volgt. De berichten gingen niet in op het doel van de rustperiode, de lengte ervan of hoe de gesprekken kunnen worden hervat. Maar elke overeenkomst die wordt bereikt tussen beide partijen zal zeer goed worden bestudeerd. 

In het geval van de Syrische Nationale Coalitie is dat lastig, vanwege de afsplitsing van groepen rebellen en haar onvermogen de strijders in Syrië te beïnvloeden. Ter vergelijking, de Daytonvredesonderhandeling om in 1995 een einde te maken aan de Bosnische Oorlog vonden plaats gedurende 21 dagen en onder veel gunstigere omstandigheden. De leiders waren destijds op zoek naar politieke dekking voor een oorlog die ze wilden beëindigen. In Syrië is geen van beide kampen op zoek naar of bereid tot een snel einde aan de gevechten. 

© Novum 2014
arabische lente
syrië
montreaux
assad
vredesconferentie
Log in met je MNL-ID
| wachtwoord vergeten?