Rijke landen zitten hen daarbij in de weg, zegt Leena Menghaney van Artsen Zonder Grenzen in Trouw. "Deze landen blijven de bescherming van farmaceutische bedrijven belangrijker vinden dan het algemeen belang. ".
Menghaney, die in Zuid-Azië actievoert voor toegang tot medicijnen, trekt parallellen tussen de bestrijding van het coronavirus en die van hiv grofweg twintig jaar geleden. "Bij beide werd al vrij snel duidelijk dat antiretrovirale middelen effect hebben, en levens kunnen redden", zegt zij. "Halverwege de jaren negentig kwamen die breed beschikbaar voor mensen met hiv in de Verenigde Staten en Europa. Tegelijkertijd gingen in landen als Thailand en Zuid-Afrika nog heel veel mensen dood."
Door patentbescherming dreigt zo'n "enorm verschil" zich opnieuw af tekenen, waarschuwt Artsen Zonder Grenzen. "In het komende kwartaal worden vaccins uitgerold in rijke landen, terwijl haast geen enkel arm land daar nog toegang toe heeft", zegt Menghaney. "Wat arme landen destijds ook merkten, was dat farmaceutische bedrijven niet geïnteresseerd zijn in hun markten, maar liever lucratieve markten in het Westen bedienen."
In 2001 gaf de Wereldhandelsorganisatie landen het recht patentbescherming van hiv-medicijnen af te schaffen. Daardoor konden zij zelf generieke medicijnen gaan produceren. Artsen Zonder Grenzen wil dat dat ook voor coronavaccins gebeurt, zodat de productie van vaccins, sneltests en medicijnen goedkoper wordt. Onder meer Zuid-Afrika en India hebben daarvoor een plan voorgesteld bij de WHO, maar stuiten volgens Menghaney op tegenstand van rijkere landen.
"We weten al dat patenten een barrière zijn bij het bestrijden van dit soort epidemieën", stelt zij. "Waarom zouden we opnieuw wachten tot er weer heel veel mensen zijn overleden voor we maatregelen nemen?"