Het huishouden van het Marokkaanse stel werd in 2017 als één van 105 adressen geselecteerd in een buitengewoon project van de gemeente om misstanden en fraude in de wijk Bennekel bloot te leggen.
Bij de selectie maakte de belastingdienst, gemeente en uitkeringsinstantie UWV gebruik van zogenaamde risicoprofielen. Het gebruik van risicoprofielen is toegestaan maar moet transparant gebeuren zonder dat daarbij wordt gediscrimineerd.
Voor het project wilden de betrokken overheidsinstanties het omstreden antifraudesysteem SyRI gebruiken. Nadat dat systeem niet het gewenste resultaat opleverde werd besloten een lijst samen te stellen op basis van gedeelde interesses en informatie.
Onrechtmatig huisbezoek
Tot nu bleef de gemeente vasthouden dat de werkwijze legitiem zou zijn, maar de rechter is het daar niet mee eens. De Centrale Raad van Beroep kwam tot de conclusie dat er geen inzicht is in welke factoren een rol speelden bij de selectie en welke criteria daarbij werden gehanteerd.
"De selectie van de verwonderadressen is niet transparant en daardoor niet controleerbaar’", zei de hoogste bestuursrechter. "Het vermoeden van betrokkenen dat ze om discriminatoire redenen zijn geselecteerd voor het onderzoek, kan niet worden ontzenuwd", voegde hij toe. "Het uitgevoerde huisbezoek moet al om die reden als onrechtmatig worden beoordeeld."
"De gemeente kan of wíl niet meer zeggen en houdt de kaarten tegen de borst", zegt advocaat Marc Slaats van het Eindhovense echtpaar op de uitspraak van de rechter.
Voor het stel staat vast dat ze zijn uitgekozen om hun dubbele nationaliteit, zegt Slaats. Ze leiden dat onder andere af uit het bezoek van twee ambtenaren die hun woonsituatie moesten beoordelen maar ook hun Nederlandse en Marokkaanse paspoorten wilden zien.
Stempels in de paspoorten werden gebruikt om aan te tonen dat het echtpaar "niet eerlijk" was geweest over verblijf in het buitenland.
Voor zover bekend is het voor het eerst dat de hoogste rechter de werkwijze van de gemeente Eindhoven afkeurt. Slaats zegt nog een andere zaak in behandeling te hebben waarin dezelfde discriminerende methode is gebruikt.