In de Spaanse Senaat stelde de extreemrechte politieke formatie van Santiago Abascal voor om de twee "economisch en sociaal autonome steden" nieuw leven in te blazen door de bestaande militaire infrastructuur in de Spaanse enclaves te "reactiveren". Merelo reageert naar eigen zeggen op de verklaring van de Marokkaanse premier Saad Eddine El Othmani, die trok in december de Spaanse soevereiniteit over Ceuta en Melilla in twijfel.
“De Marokkaanse zijde claimt de soevereiniteit van Ceuta en Melilla met voortdurende minachting voor de Spaanse soevereiniteit en integriteit", luidt de verklaring van Merelo. De Marokkaanse steden Ceuta en Melilla werden respectievelijk in de 16e en de 17e eeuw veroverd door Spanje. Het zijn de enige overblijfselen van de voormalige Spaanse koloniale bezittingen op het Afrikaanse continent.
De Marokkaanse ambassadeur in Spanje, Karima Benyaich, heeft eind december tekst en uitleg moeten geven nadat spanningen ontstonden door de uitspraken van de Marokkaanse premier. El Othmani suggereerde in een televisie-interview dat de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla deel uitmaken van het Marokkaanse grondgebied.
"Onze reactie kan niet beperkt blijven tot de diplomatieke sfeer en het oproepen van de Marokkaanse ambassadeur", zei Merelo. Het is volgens haar tijd om het besluit om de enclaves te demilitariseren te heroverwegen. Ze beweert bovendien dat Rabat de bevolking van de Spaanse enclaves in Noord-Afrika "verstikt".
Het voorstel van VOX, dat overigens door een meerderheid in de Senaat werd verworpen, werd gesteund door het rechts-liberale Ciudadanos en het christendemocratisch-conservatieve Partido Popular. Volgens de twee partijen wordt de coronacrisis in de twee enclaves verergerd door de illegale migratie vanuit Marokko en door het besluit van Rabat om de grenzen te sluiten. De twee argumenten staan haaks op elkaar.
De controverse rond de enclaves komt op een delicaat moment in de Spaans-Marokkaanse betrekkingen nu de kwestie rond de Marokkaanse Sahara weer is opgelaaid. Die voormalige kolonie van Spanje wordt geclaimd door Marokko, maar ook door de onafhankelijkheidsbeweging Polisario.
Economisch isolement
Spanje beschuldigt Marokko er al langer van de twee enclaves "economisch te wurgen". Volgens Madrid is Rabat al maanden bezig met een plan om de twee steden terug te winnen, zonder militair conflict of bloedvergieten.
De Marokkaanse autoriteiten hebben een reeks maatregelen genomen die er voor hebben gezorgd dat de twee enclaves geisoleerd zijn geraakt van de rest van Marokko. Eind 2019 is de Marokkaanse grenspolitie strenger gaan toezien op het goederen en personenvervoer aan de Spaans-Marokkaanse grensovergang.
Tijdens de eerste coronagolf werd de grensovergang door Marokko gesloten. Volgens Rabat gebeurde dat om verspreiding van het coronavirus te beteugelen. De Spanjaarden dachten daar anders over en spraken toen al van een opzettelijke economische "verdrinking" van de enclaves.
In de loop van 2020 werd de "informele handel" tussen de twee landen verder aan banden gelegd. Rabat wil volledig inzetten op de komst van een nieuwe handelszone in Fnideq om te concurreren met Ceuta.
De economische activiteit in de enclaves is in 2020 met circa 50% afgenomen. Een aantal Spaanse bedrijven hebben de enclaves moeten verlaten en gaven er de voorkeur aan terug te keren naar het Spaanse vasteland. De Spaanse centrale overheid zal de steeds hoger wordende economische kosten van de bezetting van de twee steden moeten dragen.
De grenssluiting zorgt ook in Marokko voor protesten, voor veel bewoners in de regio Fnideq was de grensovergang en de daaruit voortvloeiende smokkelactiviteiten een belangrijke inkomstenbron.
De autoriteiten vrezen dat het protest ook zal overwaaien naar Nador, waar de autoriteiten de grens met de Spaanse enclave Melilla hebben gesloten. Ook daar worden duizenden gezinnen getroffen door de sluiting van de grensovergang.